De conventie van Piet

con·ven·tie (de; v; meervoud: conventies) 1 overeenkomst, verdrag 2 het geheel van als passend aanvaarde vormen, gebruiken 3samenkomst, vergadering

Afgelopen vrijdagavond stond ik te wachten in de Stationshal van Eindhoven. Het is spitsuur, mensen lopen in en uit. Ik verwonder me over de verschillende manieren van begroeten van de reizigers. De knuffel van twee blije vriendinnen, de high five van het groepje (sociaal nog ongemakkelijke) pubers en de zakelijke hand van twee mannen in pak. Als ik omhoog kijk zie ik een quote van Piet Mondriaan: ‘Conventie, een soort herinnering, is het grootste beletsel om te genieten van leven en kunst.’ En daar raakt Piet mij, want dat puzzelt me al een tijd: onze gevoeligheid voor ‘hoe het hoort te zijn.’

In onze maatschappij is het ideaalplaatje nog steeds het ‘hebben’ van een huis, een baan en een gezin (of op z’n minst een relatie). Zo ‘hoort’ het leven er uit te zien, dat is de conventie. ‘Wie heeft dat ooit bedacht?’, vraag ik me dan af. En tegelijkertijd: wat doet het met mensen als ze niet aan deze criteria ‘voldoen’?

Het niet hebben van een baan (al dan niet vrijwillig) kan leiden tot een gevoel van falen of van schaamte, voor sommige mensen zelfs tot afzondering. Vrouwen die bewust niet kiezen voor het moederschap, worden daar op aangesproken. Mensen zitten met gouden kettingen aan hun werkgever vast (omdat ze het anders financieel niet kunnen bolwerken), terwijl hun (werk)hart iets heel anders roept. De vraag is: wat mis je dan? Mis je dat wat er niet is? Of mis je de aandacht voor het verlangen wat er wèl in jou is?

Mijn moeder snapte wat missen is. Toen ze op een donkere winteravond een vrouw op straat zag liggen, hielp ze haar overeind en bracht haar naar huis. Sindsdien at zuster Gommers elk jaar met ons mee aan de kerstdis. Ik zal de stralende ogen van deze dame op hoge leeftijd nooit vergeten. Door het geloof was ze nooit moeder geworden, kwetterende kinderstemmen stonden in het dagelijks leven ver van haar af. Voor haar was het puur en in alle eenvoud genieten van dat wat ze niet kende.

Elk mens heeft zich te verhouden tot wat er in het leven wel en niet is. Voor veel mensen is het in het dagelijks leven helaas minder genieten van het onbekende. Want ondanks het feit dat we in een maakbare wereld en tijdgeest leven, is het leven niet altijd zo maakbaar als we zelf wensen. Of, in managementtaal geschreven: onze cirkel van invloed is kleiner dan we wensen en hopen. Onze gezondheid, het leven, de dood: we hebben er niets over te zeggen. Dat besef is voor ons lastig te accepteren, sterker nog, het kan onze levensvreugde sterk beïnvloeden.

Ik zie het in mijn coachpraktijk: veel mensen leven met angst, als druktemaker van de tijd waarin wij leven. Vele hoofden verzinnen dagelijks toneelstukken van what-if scenario’s. Stel dat mijn kind iets overkomt, stel dat ik mijn baan verlies, stel dat er morgen brand uitbreekt, stel dat, stel dat … dan ...dan ... De angst voor het mogelijke verdriet van morgen. En ondertussen vergeten diezelfde mensen vandaag te leven; strak van de spanning, soms zelf verlamd. Gedachten die steeds afdwalen, ogen die niet registeren wat er op dat ene (unieke!) moment van soms seconden is. Over missen gesproken: het missen van al het moois wat er (ook) is.

Laat ook ik een mens zijn, voor wie angst geen vreemde bekende is. Toen ik bij de vader van zoonlief wegging, moest ik leven met de angst dat zoonlief het bij hem leuker zou vinden dan bij mij. De angst dat ik als alleengaande moeder natuurlijk lang niet zo’n goede gezinsbasis en opvoeding zou kunnen bieden. Nu, bijna 5 jaar later, kan ik als volwassen vrouw vol overtuiging zeggen dat deze gedachten slechts bedenksels waren van een eisend (krijsend) ego en een onzeker kinddeel in mij.

Tijdens mijn coachopleidingen, waarin zelfreflectie orde van de (opleidings)dag is, is me helder geworden: mijn angst gaat over ‘doe ik het wel goed (voor die ander)’? Als moeder, als opdrachtnemer, als dochter. En ja, die angst kom ik regelmatig tegen. En tegelijkertijd stel ik mezelf steeds vaker de vraag: doe ik het wel goed voor mezelf? Loop ik niet voor mijn angst weg? Durf ik de angst te voelen, uit te spreken? Want alles wat er (van mezelf) niet mag zijn, bepaalt vroeg of laat de dynamiek. En dus ook mijn leven.

Deze zomer heb ik ervaren hoe het is om niet op die paniektrein van angst te razen. Alleen al door rustig te ademen en mijn angst uit te spreken (zo spannend!) wordt deze minder. Mezelf toestaan dat ik het niet altijd hoef te weten. Dat ik het niet altijd goed hoef te doen voor anderen. Dat ik ook goed voor mezelf mag zorgen. En jee, wat een rust geeft dat.

Terug naar Piet: hij verdient in Eindhoven een tweede plek. Zijn woorden op het plafond mogen bekrachtigd worden met zijn bekendste creatie, bij voorkeur middenin de stationshal. Om even achterover te leunen en te genieten van de kleurrijkheid van het leven in alle nuances. Want wie is bang van rode passie, zwarte schaduw, blauwe structuur en gele zon? De primaire kleuren die, als ze gemengd worden, het grootst mogelijke kleurengamma creëren. Zoals het leven is en bedoeld is. Ook als ik het even (in mijn ogen) niet goed doe.